Een gendervrije opvoeding: voornaamwoorden en meer

Uit onderzoek van The Trevor Project (2022) blijkt dat de sociale steun van familie en de leefomgeving een groot verschil maakt voor trans- en non-binaire mensen. Het zorgt ervoor dat zij zich gezien, gehoord en geaccepteerd voelen. Eén van de manieren die genoemd wordt als sociale steun, is het goed gebruiken van naam en voornaamwoorden. Maar wat verstaan we nou onder ‘goed’, wat is er nog meer nodig en hoe kunnen we dit allemaal doorvoeren in de opvoeding?

Luister, oefen en leer
Het is belangrijk dat kinderen zich gehoord voelen. Ze geven namelijk niet zomaar aan nieuwe voornaamwoorden en/of een nieuwe naam te willen gebruiken of hiermee te willen experimenteren. Ondanks dat dit voor jou misschien wennen is – en dat is oké, is het belangrijk om te luisteren en jezelf aan te leren de goede voornaamwoorden en/of naam te gebruiken. Wil een kind na een tijdje weer andere voornaamwoorden en/of een andere naam gebruiken? Geef deze ruimte en probeer mee te bewegen. Zo laat je zien dat je hen ondersteunt. Wat tegenstrijdig werkt, is om kinderen in twijfel te trekken. Dit zorgt voor meer afstand dan verbinding. Vertrouw erop dat ze vragen naar wat ze nu nodig hebben. Faciliteer een gezonde omgeving waar ze zichzelf kunnen uiten en kunnen experimenteren met hun (gender)identiteit. 

Wat kan je nog meer doen? 
In de ontwikkeling en opvoeding zien we dat kinderen veel in aanraking komen met de heersende genderrollen en normen in de maatschappij. Dit kan ervoor zorgen dat ze beperkt worden in de vrijheid om hun eigen identiteit te ontwikkelen. Stel kinderen daarom vanaf het begin af aan al bloot aan gendervrij speelgoed, gendervrije kleding en inclusieve opmerkingen. Zo kan je kinderen die geboren zijn met de mannelijke sekse zowel met een barbiepop als een raceauto laten spelen. En kan je tegen kinderen die met de vrouwelijke sekse geboren zijn, zeggen dat ze stoer zijn. Dat ze lief en schattig zijn, horen ze waarschijnlijk al vaak genoeg.

Een ander belangrijk punt om mee te nemen is dat je met je kinderen praat over dit onderwerp! Vertel ze hoe de wereld eruitziet en dat er vaak vanuit aannames gehandeld wordt. Benadruk hierin ook dat jij als ouder vindt dat je kind alles mag zijn wat die zelf wil, en dat er geen regels zijn binnen gender. Je wil het kind een gebalanceerde hoeveelheid meegeven en ze niet beperken in hun ontwikkeling. Let wel op dat je hier niet in doorslaat, je wil kinderen op een toegankelijke en vrije manier laten zien hoe systemen in onze maatschappij werken, en ze zelf laten experimenteren met deze uitingen. 

Als laatste willen we benoemen dat het goed is om meer gendervrije woorden te gebruiken. Zo kan je de woorden broer/zus vervangen met het woord sibling – de inclusieve Engelse term, of het woord brus – een combinatie van broer en zus. En als je bijvoorbeeld over je kind praat, kan je ook in plaats van ‘mijn dochter/zoon’ ‘mijn kind’ zeggen. 

Je eigen genderidentiteit
Ben jij als ouder zelf trans en/of non-binair? Welkom! Neem de ruimte om te experimenteren met je eigen (gender)identiteit. Ga het gesprek aan met je kind(eren) of partner(s) over hoe je aangesproken wil worden, ook al is dit misschien (nog) niet duidelijk voor jezelf. Als je je voornaamwoorden, aanspreekvorm en/of je naam wil veranderen, is dat oké. Als je woorden zoals vader, moeder, mama en papa niet fijn vindt, kies dan voor een andere optie. Zo gebruiken we ook woorden als ouder, baba, bibi, wawa, zaza of mapa. Jij hebt de vrijheid om te zoeken naar een term die je prettig vind, of je kan er zelf één verzinnen!